शमी झाड संपूर्ण महिती मराठी | छुई मुई प्लांट | लाजवंती | Shameplant Tree Flower information in Marathi | Touch Me Not Plant
शमीच्या झाडाचे फायदे आणि तोटे
सामान्यतः लोकांना शमीच्या फायद्यांबद्दल फारशी माहिती नसते. विजयादशमीच्या दिवशी शमीच्या झाडाची पूजा केली जाते. शमीच्या लाकडाचा वापर हवनाच्या द्रव्यांमध्येही केला जातो. हे सर्व बहुतेक लोकांना माहित आहे. तुम्हाला माहित नसेल की शमी देखील एक औषध आहे, ज्याचा उपयोग रोगांपासून बचाव करण्यासाठी केला जातो.
शमी वनस्पतीचे फायदे
कफ-पित्त विकार, खोकला, मूळव्याध, जुलाब इत्यादींवर शमीचे फायदे घेऊ शकता. यासोबतच रक्ताचे आजार, पोटाचे विकार, श्वसनाचे आजार यावरही शमी लाभदायक आहे. शमीच्या सर्व औषधी गुणधर्मांबद्दल जाणून घेऊया.
Table of Contents - Shami Plants
1) शमी म्हणजे काय? (What is Shami in Marathi ?)
2) शमीचे नाव वेगवेगळ्या भाषांमध्ये (Name of Shami in Different Languages)
3) शमीचे औषधी गुणधर्म (Shami Benefits and Uses in Marathi)
3.1) डोळ्यांच्या आजारात शमीचे फायदे (Benefits of Shami Tree in Eye Disease Treatment in Marathi)
3.2) डायरियामध्ये शमीचे सेवन करण्याचे फायदे (Shami Plant Benefits to Stop Diarrhea in Marathi)
3.3) आमांश मध्ये शमीचे सेवन करण्याचे फायदे (Benefits of Shami Plant to Stop Dysentery in Marathi )
3.4) मूळव्याध मध्ये शमी वापरण्याचे फायदे (Shami Tree Benefits in Piles Treatment in Marathi)
3.5) एनीमियाशी लढण्यासाठी शमीचे फायदे मिळतात (Shami Leaves Benefits in Fighting with Anemia in Marathi)
3.6) लघवीच्या आजारासाठी शमीच्या पानांचे फायदे (Benefits of Shami Leaves for Urinary Disease in Marathi)
3.7) शमीचा वापर मधुमेहामध्ये फायदेशीर आहे (Shami Leaves Uses in Controlling Diabetes in Marathi)
3.8) गर्भपातामध्ये शमीचा वापर (Shami Tree is Beneficial for Pregnancy in Marathi)
3.9) हिंदीमध्ये घशाच्या समस्येसाठी शमी वनस्पतीचा उपयोग (Uses of Shami Plant for Throat Problem in Marathi)
3.10) छिद्र विकारात शमीच्या झाडाचा उपयोग (Uses of Shami Tree in Pore Disorder in Marathi)
3.11) शमीच्या पानांचा इरीसिपेलास रोगात फायदा होतो (Shami Leaves Benefits in Erysipelas Disease in Marathi)
3.12) मुलांना रोगांपासून वाचवण्यासाठी शमीचा वापर (Shami is Beneficial for Childrens in Marathi)
3.13) विंचूच्या डंकावर शमीचा वापर करा (Shami Helps in Scorpoing Bite in Marathi)
3.14) सर्पदंशावर शमीचा वापर (Shami is Beneficial for Snake Bite in Marathi)
4) शमीचा फायदेशीर भाग (Beneficial Part of Shami)
5) शमी कसे वापरावे? (How to Use Shami in Marathi?)
6) शमीचे नुकसान (Side Effect of Shami in Marathi)
7) शमी कुठे आढळतो किंवा वाढतो? (Where is Shami Found or Grown?)
शमी म्हणजे काय? (What is Shami in Marathi?)
शमीचे झाड 9-18 मीटर उंच, मध्यम आकाराचे आणि नेहमी हिरवे असते. त्याच्या झाडाला काटे असतात. त्याच्या फांद्या पातळ, वाकलेल्या आणि तपकिरी रंगाच्या असतात. त्याची साल तपकिरी, फाटलेली आणि खडबडीत असते.
शमीचे नाव वेगवेगळ्या भाषांमध्ये (Name of Shami in Different Languages)
शमीचे वनस्पति नाव प्रोसोपिस सिनेरारिया (लिन.) ड्रूस (प्रोसोपिस सिनेरिया) सिन-प्रोसोपिस स्पिसिगेरा लिन. आहे, आणि ते मीमोसेसी (Mimosaceae) कुटुंबातील आहे. हे या नावांनी देखील ओळखले जाते:-
शमीचे झाड
हिंदी - छोंकर, शमी, खेजरी, चिकूर
संस्कृत - शमी, सत्तुफळ, शिव, तुंगा, केशहत्री, शिवफळ, मांगल्य, लक्ष्मी
इंग्रजी - खेजरी वनस्पती
उर्दू - कांडी, जांडी
ओरिया - शमी, सोमी, खोदिरो
कोकणी - शमी, झेम्बी
कन्नड - बन्नी, पेरांबई, टक्कीटे
गुजराती - खिजाडो, खामडी, हमरा
तमिळ - कलिसम, परेंबई, जंबू
तेलुगु - जम्मी चेट्टू, जांबी
बंगाली - शमी, सोमी
पंजाबी - जांड, जांडी
मराठी - शेमी, सौंदर, सोमी
मल्याळम - परम्पू, वाम्मी
अरबी - गपान (घाफ)
शमीचे औषधी गुणधर्म (Shami Benefits and Uses in Marathi)
शमीचे औषधी गुणधर्म, प्रमाण आणि वापरण्याच्या पद्धती पुढीलप्रमाणे आहेत:-
डोळ्यांच्या आजाराच्या उपचारात शमीच्या झाडाचे फायदे (Benefits of Shami Tree in Eye Disease Treatment in Marathi)
तांब्याच्या भांड्यात शंख दुधासह बारीक करून घ्या. बार्ली आणि शमीच्या पानांचा तुप असलेला धूर दाखवल्यानंतर डोळ्यांना लावावा. यामुळे डोळ्यांचे दुखणे दूर होते.
लोखंडी भांड्यात गाईच्या दुधासह गूलर चे कच्चे फळ बारीक करा. त्यावर तूप मिसळून शमीच्या पानांचा शिंपडा द्या. डोळ्यांना लावल्याने डोळ्यांची जळजळ, दुखणे, लाल होणे, पाणी येणे इत्यादी विकार बरे होतात.
कांतकरी, दालचिनी, ज्येष्ठमध आणि तांब्याची राख शेळीच्या दुधासोबत बारीक करून घ्यावी. तूप, शमी आणि आवळ्याची पाने टाकून डोळ्यांवर लावा. यामुळे डोळा दुखणे आणि सूज दूर होते.
कौड़ी (Conch-shell) गाईच्या दुधात बारीक करून तांब्याच्या भांड्यात ठेवा. तूप असलेल्या शमीच्या पानांचा धुनीनंतर वापर केल्यास डोळ्यांच्या आजारांवर फायदा होतो.
अतिसार थांबवण्यासाठी शमी वनस्पतीचे फायदे (Shami Plant Benefits to Stop Diarrhea in Marathi)
अरलू, तिंदुक, डाळिंब, कुटज आणि शमीची साल चूर्ण (१-४ ग्रॅम) समप्रमाणात घ्या. कांजी, कोमट पाणी किंवा मधासोबत त्यांचे सेवन करा. त्यामुळे डायरियासारख्या पोटाचे आजार टाळता येतात.
शमीची मऊ पाने आणि मिरचीची पेस्ट समान प्रमाणात सेवन करा. जुलाबात हे फायदेशीर आहे.
आमांश मध्ये शमीचे सेवन करण्याचे फायदे (Benefits of Shami Plant to Stop Dysentery in Marathi)
विलेपी (खिचडी), पिंपळीच्या पानांपासून बनवलेले सुंठ, शमी, बाईलची झाडे आणि आपुप (पुआ) यांचे तेल घालून पेस्ट करून सेवन केल्यास आमांशात फायदा होतो.
शमीच्या सालाचा किंवा पानांचा उकाडा सेवन केल्याने आमांशात फायदा होतो.
मूळव्याध मध्ये शमी वापरण्याचे फायदे (Shami Tree Benefits in Piles Treatment in Marathi)
मूळव्याधांवर अभ्यंग केल्यानंतर अर्कमूल आणि शमीच्या पानांचा धुळीने धूप करावा. ते फायदेशीर आहे.
एनीमियाशी लढण्यासाठी शमीचे फायदे मिळतात (Shami Leaves Benefits in Fighting with Anemia in Marathi)
शमीच्या कोवळ्या कोवळ्या पानांच्या पेस्टमध्ये (1-2 ग्रॅम) समान प्रमाणात साखर कँडी घाला. अशक्तपणामध्ये याचे सेवन करणे फायदेशीर आहे.
लघवीच्या आजारावर शमीच्या पानांचे फायदे (Benefits of Shami Leaves for Urinary Disease in Marathi)
शमीची पाने बारीक करून कोमट करा. नाभीच्या खाली लावल्याने अधूनमधून लघवी आणि वेदनादायक लघवीमध्ये आराम मिळतो.
शमीच्या पानांच्या १५-२० मिली रसात जिरेपूड आणि साखर मिसळा. याच्या सेवनाने लघवीचे आजार बरे होतात.
शमीचा वापर मधुमेहामध्ये फायदेशीर आहे (Shami Leaves Uses in Controlling Diabetes in Marathi)
शमीच्या 2-4 ग्रॅम मऊ पानांमध्ये 500 मिलीग्राम जिरे मिसळा आणि बारीक वाटून घ्या. 200 मिली गाईच्या दुधात मिसळून गाळून घ्या. हिबिस्कसच्या मुळाचे 1 ग्रॅम चूर्ण आणि 4 ग्रॅम साखर मिसळून ते दिल्याने मधुमेहात फायदा होतो.
गर्भपातामध्ये शमीचा वापर (Shami Tree is Beneficial for Pregnancy in Marathi)
शमीच्या फुलाच्या चूर्णात (१-३ ग्रॅम) समप्रमाणात साखर मिसळून सेवन केल्यास गर्भाचे पोषण होते.
घशाच्या समस्येसाठी शमी वनस्पतीचे उपयोग (Uses of Shami Plant for Throat Problem in Marathi)
कांजीबरोबर शमी, मुळा, तिखट, जव आणि मोहरी बारीक करून पेस्ट बनवा. त्याचा लेप केल्याने ग्रंथी आणि घशाच्या आजारात फायदा होतो.
छिद्र विकारात शमीच्या झाडाचा उपयोग (Uses of Shami Tree in Pore Disorder in Marathi)
केळी आणि सोनपाठाच्या भस्मात हरताळ, मीठ आणि शमीच्या बिया मिसळा. थंड पाण्याने बारीक करून लावल्यास रंध्रविकारात फायदा होतो.
शमीच्या पानांचा इरिसिपेलास रोगात फायदा होतो (Shami Leaves Benefits in Erysipelas Disease in Marathi)
शमीची पाने बारीक करून दही मिक्स करून लावल्यास जळजळीत फायदा होतो.
मुलांचे रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी शमीचा वापर (Shami is Beneficial for Childrens in Marathi)
पुटिकरंज, क्षीरीवृक्ष, बरबरी, कटुटुंबी, इंद्रायण, अरलू, शमी, बाएल आणि कपिथ यांच्या पानांपासून आणि सालापासून तयार केलेल्या पाण्याने मुलाला आंघोळ घाला. हे फायदेशीर आहे.ग्रहांचे रोग निषिद्ध आहेत.
शमी स्कॉर्पोइंग बाईटमध्ये मदत करतो (Shami Helps in Scorpoing Bite in Marathi)
शमीच्या देठाची साल बारीक करून विंचवाच्या नांगीवर लावा. ते फायदेशीर आहे.
सर्पदंशावर शमीचा वापर (Shami is Beneficial for Snake Bite in Marathi)
शमीच्या सालात कडुनिंब आणि वडाची साल समप्रमाणात मिसळून बारीक करा. सर्पदंशामुळे होणाऱ्या दुष्परिणामांमध्ये याचा फायदा होतो.
शमीचा लाभदायक भाग (Beneficial Part of Shami)
- स्टेम झाडाची साल
- शेंगा
- पाने
शमी कसे वापरावे? (How to Use Shami in Marathi?)
- रस - 15-20 मिली
- पावडर 1-3 ग्रॅम
डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसारच वापरा.
शमीचे नुकसान (Side Effect of Shami in Marathi)
शमीची अल्कली हरताळात मिसळून लावल्याने केस गळतात. म्हणूनच याला केशहंत्री असेही म्हणतात.
शमी कुठे सापडतो किंवा वाढतो? (Where is Shami Found or Grown?)
शमीची वनस्पती संपूर्ण भारतात आढळते, विशेषत: पंजाब, गुजरात, राजस्थान, दिल्ली, उत्तर प्रदेश आणि बिहारमध्ये.